Εικόνες στα μάτια του Οδυσσέα

Κάποτε στους 99.2 τα απογεύματα, άκουγα μια φωνή, που έδινε στις λέξεις γρήγορο ρυθμό, με μια σιγουριά και πολύ αγάπη για το ελληνικό τραγούδι. Ήταν η φωνή του Οδυσσέα Ιωάννου. Ραδιοφωνικός παραγωγός, στιχουργός, αρθογράφος στην Καθημερινή και στο Protagon.gr, με συγγραφικό έργο τέσσερα βιβλία. Σε ένα στίχο του λέει οτι «στα είπα όλα«. Σε μια μίνι συνέντευξη στις βόλτες, μας λέει ακόμα περισσότερα. Μέσα από τα μάτια του Οδυσσέα, τι εικόνες βλέπουμε;

Photo by seedpoint.gr

Βόλτες: Με μια πολυετή εμπειρία στο ελληνικό τραγούδι, μέσα από στίχους και ραδιόφωνο, φέτος κάνεις ένα άλμα και ανεβαίνεις στη θεατρική σκηνή ως αφηγητής, σε μια μουσικοθεατρική παράσταση, με τίτλο 9.05. Ποιές είναι οι αφορμές που διαλέγεις να εκφραστείς μέσα από αυτή την παράσταση και τι «γεύση» αφήνει αυτό το άλμα;

Οδυσσέας: Δεν βλέπω κάποιο άλμα. Απλά αποδέχτηκα μία ιδέα του Βασίλη Παπακωνσταντίνου να κάνω μία «ραδιοφωνική» εκπομπή επί σκηνής. Το έχω ξανακάνει, σε μεμονωμένες βραδιές, το 1991 στο Θέατρο Βράχων, και το 1996 στην Εθνική Πινακοθήκη. Δεν υποδύομαι κάποιον αλλά αφηγούμαι τα δικά μου κείμενα. Το είδα σαν παιχνίδι και είπα «γιατί όχι;». Τα κλειδιά του ραδιοφώνου χρησιμοποιώ στην παράσταση. Απλά προστίθενται η υποστήριξη των κειμένων μου από την φυσική μου παρουσία και την κίνησή μου πάνω σε μία σκηνή.

Βόλτες: Βλέποντας τη σημερινή κατάσταση γύρω μας και σε συνέχεια των πολιτικών εξελίξεων, τι είναι εκείνο που σε κρατά και δε δίνεις στους στίχους πολιτική χροιά; Συνήθως παραμένεις πιστός στο κεντρικό θέμα των διαπροσωπικών σχέσεων. Δεν υπάρχει χώρος για πολιτικό τραγούδι τη σημερινή εποχή ή είναι ξεπερασμένο;

Οδυσσέας: Με εκπλήσσει λίγο η ερώτηση, γιατί με έχουν συχνά ρωτήσει για το αντίστροφο, καταλογίζοντάς το μου ως μομφή. Ότι δηλαδή είμαι περισσότερο πολιτικός από όσο σηκώνει η εποχή. Στους δίσκους με τον Μικρούτσικο για την Αντωνοπούλου και τον Κότσιρα, (για παράδειγμα η «Αγία των Χαμένων» είναι για το Φαρμακονήσι) στον δίσκο με τον Μίλτο, τα μισά τουλάχιστον τραγούδια έχουν πολιτικές αναφορές. Ακόμη και στον τελευταίο δίσκο με τον Θέμη, την Νατάσσα και τον Σωκράτη, υπάρχουν τέτοια τραγούδια, κάποια προφανή και άλλα όχι και τόσο, όπως «Τα μεγάλα πλοία» ένα τραγούδι γραμμένο για την άνοδο της Χρυσής Αυγής. Βέβαια, όπως έχω πει πολλές φορές, το δίκιο το έχει πάντα ο αποδέχτης του τραγουδιού και όχι ο δημιουργός και αν εσύ δεν βλέπεις πολιτική χροιά στα τραγούδια μου, το δίκιο το έχεις εσύ και όχι εγώ. Από την άλλη, δεν έχω καμία αγωνία να χαρακτηριστεί κάπως η δουλειά μου. Είμαι πολλά πράγματα ταυτόχρονα όπως όλοι μας. Προσπαθώ να τα περιέχω μέσα στους στίχους μου δίχως να σκέφτομαι αν θα γείρει προς τα κάπου η πλάστιγγα. Δεν κάνω διακρίσεις μεταξύ «συλλογικού» και προσωπικού. Και τα δύο έχουν αξία όταν το ένα διαχέεται στο άλλο. Είμαι μία αγωνία μέσα σε μία κοινωνία. Είμαι ένας θυμός που κάποτε θα πεθάνει και μία αγάπη που ψάχνει τους τρόπους της.

Βόλτες: Μετά την παράσταση, ανηφορίζεις για Ακαδημίας. Ξεκινάει το ψιλόβροχο, ενώ επικρατεί νεκρική σιγή στην πόλη. Στο δρόμο σου συναντάς ένα μικρό παιδί που ζητιανεύει. Πιο είναι εκείνο το συναίσθημα που σε κυριεύει;

Οδυσσέας: Απλά με σκοτώνει ένα παιδί που μεγαλώνει έτσι. Δεν το διαχειρίζομαι εύκολα. Θα του δώσω ένα κέρμα, γνωρίζοντας καλά τον αντίλογο, πως δηλαδή κάποιοι το εκμεταλλεύονται και πως η φιλανθρωπία είναι το αναισθητικό της συνείδησης μας σε μία κοινωνία δομημένη στην ανισότητα. Αλλά λέω να μην βγάλω τις πολιτικές μου τοποθετήσεις και την «επαναστατικότητά» μου επάνω σε ένα παιδί που ζητάει ένα ευρώ και τρέχει μετά με αυτό να πάρει τυρόπιττα… Μου κάνει σαν αντίστροφη φιλανθρωπία.

Βόλτες: Έρχεται η στιγμή που γράφεις ένα στίχο. Σαν Οδυσσέας το βρίσκεις μέτριο, αλλά το ένστικτό σου λέει ότι το κοινό μπορεί να το αγαπήσει. Το κρατάς ή το καις;

Οδυσσέας: Νομίζω πως δεν θα το κρατούσα. Από την άλλη, τα λόγια για τραγούδι σε ένα χαρτί δεν είναι τίποτα. Το αν θα γίνουν κάτι και αν θα αποκτήσουν κάποια υπόσταση εξαρτάται από την μελοποίηση. Υπάρχουν πολλοί μέτριοι στίχοι που λόγω εμπνευσμένης μελοποίησης έγιναν αγαπημένα τραγούδια όλων μας, ενώ το αντίθετο δεν έχει γίνει ποτέ. Ένας υπέροχος στίχος με μία αδιάφορη μελοποίηση είναι ένα αδιάφορο τραγούδι.

Βόλτες: Με τη νέα συνεργασία παρέα με το Θέμη Καραμουρατίδη, το Σωκράτη Μάλαμα και τη Νατάσα Μποφίλιου με τίτλο «Πρώτες Λέξεις», συνδέεις στιχουργικά δύο από τις πιο αντιπροσωπευτικές φωνές του σύγχρονου τραγουδιού. Πώς προέκυψε αυτή η συνύπαρξη;

Οδυσσέας: Ξεκινήσαμε με τον Θέμη δίχως να έχουμε στο μυαλό μας ερμηνευτές. Κάναμε πέντε- έξι τραγούδια για πάρτη μας, για να πιστοποιήσουμε την αλληλοεκτίμηση. Όταν καταλήξαμε στον Σωκράτη και την Νατάσσα, γράψαμε τα υπόλοιπα έχοντας στο μυαλό μας τις φωνές τους. Θεωρώ πως οι αγάπες μας ομογενοποιούνται μέσα μας και οι διαφορές μεταξύ τους δεν αποτελούν εμπόδιο για μια συνύπαρξη. Αφού συνυπάρχουν μέσα μας, μπορούν να συνυπάρξουν και σε έναν δίσκο.

Βόλτες: Για τα χρόνια που έρχονται, σκεπτόμενος αρχικά το παιδί σου, τι σε τρομάζει και τι σε κάνει να ελπίζεις; Υπάρχει αυτό που λένε «φως» ή το σύστημα τρέφεται καλά από τις σάρκες μας, χωρίς να προσφέρεται δυνατότητα για αλλαγή;

Οδυσσέας: Έχω υποστηρίξει πολλές φορές πως η διάκριση του αισιόδοξου από τον απαισιόδοξο, δεν βρίσκεται στην πρόβλεψη του μέλλοντος, αλλά στο τι κάνεις στο παρόν σου. Αν εγώ σου πω πως προβλέπω σκοτεινιές αλλά είμαι δημιουργικός σήμερα, είμαι αισιόδοξος. Αν διαλαλώ παντού με ευκολία πως όλα θα πάνε καλά, αλλά στο παρόν μου έχω παραλύσει, τότε είμαι ο ορισμός του απαισιόδοξου. Ένα μεγάλο μέρος του φωτός και του οξυγόνου μας το παράγουμε μόνοι μας. Για το υπόλοιπο, παλεύουμε να το βρούμε μέσα από συλλογικότητες. Πηγαίνουμε μπροστά και πίσω συνέχεια. Τα λόγια του Μπόρχες που έκαναν τραγούδι και οι Συνήθεις Ύποπτοι, συμπυκνώνουν όλη την ουσία. «Τίποτα δεν χτίζεται πάνω στην πέτρα – όλα στην άμμο χτίζονται – μα εγώ θα χτίζω πάνω στην άμμο- σαν να΄ταν η άμμος πέτρα».

Εικόνες στα μάτια του Οδυσσέα,
Jane